Zalecenie Rady Ministrów Rady Europy

(przekład nie autoryzowany)


Rec.(2000) 5 o tworzeniu struktur dla udziału obywateli i pacjentów w decyzjach dotyczących ochrony zdrowia
(Przyjęte przez Radę Ministrów 24 lutego 2000 r na 699 spotkaniu Ministrów Delegatów)

Na podstawie artykułu 15 b. statutu Rady Europy, Rada Ministrów;

Mając na względzie, ze celem Rady Europy jest tworzenie wspólnoty pomiędzy jej członkami, a to może być osiągane poprzez podjęcie wspólnych działań dotyczących zdrowia publicznego;
Mając na względzie artykuł 11 Europejskiej Konwencji Socjalnej o ochronie zdrowia;
Przywołując artykuł 3 Konwencji Biomedycznej na podstawie którego strony są zobowiązane do zapewnienia "sprawiedliwego dostępu do ochrony zdrowia na odpowiednim poziomie" i artykuł 10 w którym zapewnia każdemu informację o jego zdrowiu;
Mając na względzie Konwencje Ochrony Osobowej w aspekcie Automatycznego Przetwarzania Danych Osobowych (ETS Np. 108) i zaleceniem nr. R(97) 5 jak również zalecenie nr. R (97) 17 dotyczące rozwoju i wprowadzania systemów poprawy jakości w ochronie zdrowia;
Mając świadomość raportu Zgromadzenia Ogólnego Rady Europy dotyczącego reprezentacji i udziału społecznego jako narzędzia demokracji (Doc. 7781(1977));
Zwracając uwagę na doniosłość Programu 21 Światowej Organizacji Zdrowia, dla Europy i niedawnego dokumentu o prawach pacjenta i współuczestnictwie społecznym;
Przywołując Amsterdamską Deklaracje Promocji Praw Pacjenta w Europie;
Zauważając ze Ljublianska Karta o Reformie Ochrony Zdrowia, poparta przez WHO, akcentuje rolę człowieka i daje obywatelom głos i prawo wyboru na sposób w jaki ochrona zdrowia jest tworzona i w jaki ma działać;
Następnie ze względu na wagę Ottawskiej Karty Promocji Zdrowia (1986) i Deklaracji z Jakarty o Głównych założeniach Promocji Zdrowia w 21 wieku (1997) jako kierunku wprowadzania zasad zdrowia publicznego;Uznając iż ochrona zdrowia ma być kierowana na pacjenta;
Mając na uwadze ze obywatele winni brać udział w decyzjach dotyczących ochrony ich zdrowia;
Uznając fundamentalne prawo obywateli w wolnym i demokratycznym społeczeństwie do określania celów w sektorze ochrony zdrowia;
Uznając znaczenie jakie mają organizacje obywatelskie i wzajemnej pomocy pacjentów, konsumentów, ubezpieczonych, dla reprezentowania interes "użytkowników" ochrony zdrowia i uznając iż zasadniczą ich rolą jest wsparcie jaki służenie swym członkom;
Mając na uwadze, ze uczestnictwo w procesie podejmowania decyzji doprowadzi do społecznej akceptacji celów w polityce ochrony zdrowia;
Zważywszy ze jest nieuniknione dla każdego państwa członkowskiego poszerzenie świadomości społecznej dotyczącej problemów zdrowia, promocja zdrowego trybu życia, profilaktyki i brania odpowiedzialności za ich własne zdrowie;
Uznanie faktu ze uprawnienia obywateli ożywiając przedstawicielską demokrację, wzmacniając wspólnotę społeczną, prowadzą do poprawy funkcjonowania systemu ochrony zdrowia i poprawiają równowagę interesów i partnerstwo pomiędzy rożnymi uczestnikami tego systemu;
Świadomi, ze uprawnienie pacjentów i uczestnictwo obywatelskie może zostać osiągnięte tylko przy wprowadzeniu podstawowych prawa pacjenta zaś uczestnictwo obywateli jest narzędziem do pełnego wprowadzenia tych praw w codziennym życiu;
Uznając za możliwe wiele poziomów zaangażowania obywateli, poczynając od możliwości wpływania na całość administracji systemu ochrony zdrowia i uczestnictwa w procesie podejmowania decyzji, poprzez możliwość bardziej szczegółowych spraw, reprezentowanych przez organizacje pacjentów czy obywateli, poprzez reprezentantów w rządach lub władzach wykonawczych zarządzających placówkami ochrony zdrowia, do bezpośredniego wpływu na świadczenie usług zdrowotnych poprzez wolność wyboru;

zaleca rządom krajów członkowskich by:

- zapewniły uczestnictwo obywateli we wszystkich aspektach działania systemu ochrony zdrowia, na narodowym, regionalnym i lokalnym poziomie, proces ten winien być obserwowany przez wszystkich zarządzających systemem ochrony zdrowia w tym profesjonalistów, ubezpieczycieli i władze;

- podjęły działania by akty prawne odzwierciedlały wskazówki zawarte w załącznikach do tej rekomendacji;

- utworzyły oficjalne struktury i taką politykę która promować będzie udział obywateli i prawa pacjentów, o ile te działania nie zostały podjęte do teraz;

-dostosowały swe działania tak by stwarzały warunki powstania i wzrostu w państwach członkowskich organizacji obywatelskich "użytkowników" ochrony zdrowia, jeśli jeszcze takie warunki nie są stworzone;

- wspierały jak tyko można najszerzej rozpowszechnianie tych zaleceń i ich wyjaśnień, otaczając szczególna uwagą wszystkie te osoby i organizacje, których celem jest współudział w procesie decyzji dotyczących ochrony zdrowia.



Załącznik do rekomendacji Rec (2000) 5
Wskazówki

I. Uczestnictwo obywateli i pacjentów jako proces demokratyczny

1.Prawo obywateli i pacjentów do wpływu na decyzje dotyczące ochrony zdrowia, jeśli chcą tego, musi być uznane za fundamentalną i za integralną cześć każdej demokratycznej społeczności;
2. Rządy powinny rozwijać politykę i strategie, promującą prawa pacjentów i obywatelskie uczestnictwo w podejmowaniu decyzji dotyczących ochrony zdrowia, rozpowszechniając ja, monitorując i ulepszając.
3. Uczestnictwo pacjenta/obywatela powinno być integralna częścią systemu ochrony zdrowia i jako taki, koniecznym elementem współczesnych reform służby zdrowia;
4. Podejmowanie decyzji powinno mięć bardziej demokratyczny charakter poprzez zapewnienie:
 

- jasnego określenia odpowiedzialności za decyzje podejmowane w zakresie opieki zdrowotnej;
- odpowiedniego wpływu zainteresowanych grup, takich jak obywatelskie stowarzyszenia działające w obszarze związanym ze zdrowiem, nie tylko udziałowców (zawodowcy, ubezpieczyciele, itp);
- powszechny dostęp do debat poświęconych tej tematyce;
- szerokie uczestnictwo obywateli dla określenia problemów i dalszego rozwoju aktywnej polityki; uczestnictwo to nie powinno być ograniczane do rozwiązywania problemów i czy też prostego wyboru pomiędzy wariantami proponowanego rozwiązania;
5. Publiczne debaty powinny być używane dla zwiększenia aktywności obywateli.

II. Informacja

6. Dla ułatwienia współudziału obywateli, informacje na temat ochrony zdrowia i mechanizmów podejmowania decyzji powinny być szeroko rozpowszechniane. Powinny być łatwo dostępne, aktualne, zrozumiałe i istotne.
7. Rządy powinny poprawiać i wzmacniać swą komunikacje społeczną by strategia informacyjna była dostosowana do tej grupy społecznej do, do której jest adresowana.
8. Regularne kampanie informacyjne i inne metody takie jak informacje przez "gorące linie" telefoniczne powinny zostać użyte w celu wzmocnienia publicznej świadomości praw pacjenta. Odpowiednie mechanizmy referencyjne powinny powstać dla tych pacjentów którzy potrzebują dodatkowych informacji.( uwzględniając ich prawa i istniejące praktyki).

III. Drugoplanowa polityka dla aktywnego uczestnictwa

9. Rządy powinny stworzyć warunki, dla społecznego uczestnictwa i odpowiedzialności w podejmowaniu decyzji w ochronie zdrowia.To implikuje:
 

- ustanowienie lub wzmocnienie mechanizmu i/lub struktur do takiego udziału głosu pacjentów i obywatela by stał się on istotny dla całego systemu ochrony zdrowia na każdym szczeblu administracyjnym i w każdym regionie, na szczeblu federalnym lub narodowym w rządach;
- popieranie demokratycznych procedur służących do nominacjom i wyborom obywatelskiej reprezentacji w komisjach etycznych, zarządach i strukturach doradczych i innych odpowiedzialnych za podejmowanie decyzji związanych ze zdrowiem;
- zaangażowanie obywateli i osób korzystających z opieki zdrowotnej w zarządzanie strukturami systemu opieki zdrowotnej;
- wprowadzenie dynamicznego monitorowania procesów uczestnictwa, w których obywatele biorą udział;
- zapewnienie wszystkim istotnym grupom społecznym dostępu do uczestnictwa na jednakowych zasadach;
- eliminacje finansowych, geograficznych czy kulturalnych, językowych ograniczeń takiego współuczestnictwa;
- promocje dodatkowej pomocy dla wrażliwych grup aby ułatwić ich uczestnictwo;
- poparcie edukacji i ćwiczenia umiejętności obywateli w celu rozwoju demokratycznego współuczestnictwa;
10. Rządy państw powinny prowadzić politykę która stworzy dogodne warunki do wzrostu liczby członków, orientacji i zadań społecznych organizacji ludzi korzystających z systemu opieki zdrowotnej:
 

- stworzenie legalnej podstawy do uczestnictwa obywateli w zarządzaniu służbą zdrowia i firmach ubezpieczeniowych;
- stworzenie korzystnych warunków, zarówno w prawnym jaki i podatkowym systemie, dla zakładania i kierowania tego typu organizacjami, budżet przeznaczony na ochronę zdrowia, gdy tylko możliwe, powinien zawierać środki na działalność takich organizacji;
- stworzenie korzystnych legalnych warunków do wsparcia finansowego dla takich organizacji przez uprzemysłowione gałęzie jednocześnie unikając konfliktu interesów obu grup;
- stymulowanie współpracy, gdzie się tylko da, pomiędzy organizacjami z jednoczesnym poszanowaniem ich odrębności. Stowarzyszenia obywatelskie działające w dziedzinie zdrowia powinny ze sobą współpracować dla wypracowania wspólnych strategii.
- ułatwienie maksymalnej liczbie osób dostępu do takich usług i pomoc takich organizacji
- finansowanie działań tych organizacji dla w informowaniu swoich członków i ogółu społeczeństwa w zakresie problematyki zdrowia;
- umożliwienie tym organizacjom do zajęcia właściwego miejsca wśród innych grup interesów działających w ochronie zdrowia (organizacje zawodowe, ubezpieczyciele, etc);
- zachęcanie do demokratycznych i etycznych debat w takich stowarzyszeniach;
- rozwój otwartych i jawnych relacji pomiędzy władzami publicznymi i stowarzyszeniami;
11. Powinien być prowadzony uzupełniający monitoring przez:
 

- publikowanie corocznych raportów na temat postępów w zakresie uczestnictwa obywateli w procesie podejmowania decyzji mających wpływ na ochronę zdrowia;
- gwarancje iż każdy kontrakt zawarty przez władze publiczne lub pomiędzy kluczowymi operatorami w systemie ochrony zdrowia zawierał będzie zobowiązanie rozwoju obywatelskiego/pacjentów uczestnictwa;
- kształcenie profesjonalistów w komunikacji i w praktycznym uczestnictwie;
- rozwój, w porozumieniu z NGO, programów badawczych na temat uczestnictwa pacjentów/obywateli w procesie badań zdrowotnych i najbardziej efektywnych mechanizmów zapewnienia uczestnictwa w procesie podejmowania decyzji związanych z ochrona zdrowia.

IV. Mechanizmy uczestnictwa

12. Obywatele powinni uczestniczyć w procesach legislacyjnych w ochronie zdrowia: w projektowaniu ustaw, ich realizacji i dalej, w ich przyszłych nowelizacjach. To powinno być osiągane przez udział i przez publiczne debaty;
13. Obywatele/pacjenci powinni mięć możliwość w udziału w określaniu priorytetów w ochronie zdrowia.W tym celu, wiele różnych aspektów ustalenia priorytetów powinno zostać dokładnie wyjaśnionych aby zapewnić odpowiedzialne uczestnictwo społeczne. Cele, wyniki i zakresy odpowiedzialności związanej z decyzjami musza zostać jasno określone, jako wynikające z alokacji zasobów, reorganizacji systemu ochrony zdrowia i relacji pomiędzy różnymi komponentami w systemie ochrony zdrowia.
14. Punkt widzenia i oczekiwania pacjentów powinny być brane pod uwagę przy ocenie jakości systemu ochrony zdrowia. Pacjenci powinni móc dokonywać ocen tak bezpośrednio we własnym imieniu jak i przez swoje organizacje. Umowy z wykonawca usług zdrowotnych powinny zawierać dołączone odpowiednie klauzule.
15.Pacjenci i ich organizacje mają mieć zagwarantowany dostęp do odpowiednich mechanizmów dla dochodzenia swych praw w indywidualnych przypadkach, co może być uzupełnione nadzorem niezależnego organ. Żeby te mechanizmy były efektywne powinny mieć szerokie zastosowanie, obejmując także formę mediacji. Oficjalna procedura skargi powinna być prosta i łatwo dostępna. Finansowe bariery równego dostępu do tych mechanizmów powinny zostać usunięte, albo poprzez darmowy dostęp albo przez subsydia dla ludzi o niskich dochodach którzy chcą z niej skorzystać.
16. Systematyczne zbieranie i analiza skarg pacjentów ma służyć informacji o jakości opieki zdrowotnej i być wskazaniem obszarów i aspektów wymagających naprawy.