Pierwszy
rozdział naszej broszury poświęcamy omówieniu drogi sądowego postępowania
cywilnego.
Z
doświadczeń pracy Stowarzyszenia wynika, że pierwszym odruchem
poszkodowanych pacjentów i ich rodzin jest chęć ukarania lekarza
odpowiedzialnego za pogorszenie ich stanu zdrowia. Jednakże praktyka
wskazuje, iż z upływem czasu najważniejszym problemem staje się
dla nich sfinansowanie dalszego leczenia oraz zapewnienie godziwych
warunków życia, które minimalizowałyby skutki doznanego nieszczęścia.
Jednak
powrót do zdrowia dla wielu ofiar błędów medycznych - jeśli nawet
możliwy z medycznego punktu widzenia - jest często niemożliwy
z powodów finansowych. Wolontariusze dyżurujący w Stowarzyszeniu
często pytani są, co ma zrobić ktoś, kogo zawiniona nieudana interwencja
lekarza skazała na konieczność korzystania do końca życia z drogich
leków, rehabilitacji, na które renta czy emerytura nie wystarczają.
Wytoczenie
sprawy cywilnej jest zazwyczaj jedyną drogą dla uzyskania pieniędzy
na dalsze leczenie, jeśli sąd uzna racje poszkodowanego pacjenta
za uzasadnione. Należy ostrzec osobę podejmującą się takiego procesu,
że może spotkać się z krzywdzącymi oskarżeniami o chęć "zarobienia"
cudzym kosztem na własnym nieszczęściu.
Wytoczenie
i samodzielne prowadzenie przed sądem sprawy cywilnej nie jest
rzeczą prostą, szczególnie gdy nie dysponuje się wiedzą prawniczą
i medyczną. Najwłaściwszym rozwiązaniem byłoby zatrudnienie adwokata,
co może jednak okazać się trudne z dwóch powodów. Po pierwsze,
z uwagi na kształtujący się dopiero w kraju rynek usług prawno-medycznych
specjalizujący się w ochronie praw pacjentów. Niewielu jest aktualnie
adwokatów mających za sobą podobne sprawy, których zdobyte w tym
zakresie doświadczenie zagwarantuje wysoki poziom pomocy prawnej.
Po drugie, znaczącym ograniczeniem dla pokrzywdzonego jest często
brak stosownych środków finansowych na opłacenie fachowej pomocy.
Zdaniem Stowarzyszenia, pacjent zlecający adwokatowi prowadzenie
sprawy nie musi dysponować pieniędzmi na pokrycie pełnych kosztów
jego wynagrodzenia - może zaproponować mu zapłatę w ratach.
Gdy
jednak opłacenie pomocy prawnej przekracza możliwości poszkodowanego
- po bezpłatną poradę może on udać się do siedziby sądu, gdzie
dyżurują wyznaczeni adwokaci.
Innym
sposobem na znalezienie osoby, która nieodpłatnie pokieruje pierwszymi
krokami w sprawie, jest napisanie lub udanie się po poradę do
uniwersyteckich poradni prawnych istniejących przy większości
wydziałów prawa (adresy na końcu broszury). Zapewne pokrzywdzony
zostanie tam też poinformowany o prawie do ubiegania się o ustanowienie
adwokata z urzędu.
W
przypadku niemożności dotarcia do fachowej pomocy adwokackiej,
jak też w razie nieotrzymania pomocy w ww. poradniach, dalsza
część rozdziału wyjaśni: w jakich okolicznościach można domagać
się odszkodowania, jak samodzielnie napisać do sądu pozew o odszkodowanie,
czego i od kogo się domagać, jak otrzymać zwolnienie od kosztów
sądowych i adwokata z urzędu. Na końcu rozdziału zamieszczono
przykład pozwu.
Postępowanie
przed sądem cywilnym prowadzone jest na podstawie przepisów kodeksu
postępowania cywilnego, a roszczenia omówione niżej znajdują oparcie
w przepisach kodeksu cywilnego (k.c.).
2.
Jakie zdarzenia uprawniają do otrzymania odszkodowania.
|
|
W
większości przypadków, w których pacjent doznał szkody w wyniku
naruszenia praw wymienionych w "Karcie Praw Pacjenta",
może on dochodzić jej naprawienia żądając stosownego odszkodowania
pieniężnego i/lub zadośćuczynienia. Podobnie, gdy odniesie szkodę
wskutek popełnionego przez lekarza błędu medycznego (polegającego
np. na błędnej diagnozie, zaleceniu błędnej terapii, wadliwym
wykonaniu zabiegu), czy wskutek złej organizacji pracy zakładu
opieki zdrowotnej.
W
powyższych przypadkach pacjent może domagać się odszkodowania
na podstawie art. 444 k.c. w związku z art. 361 k.c. - gdy doznał
szkody majątkowej, jak też zadośćuczynienia na podstawie art.
445 §1 k.c. - gdy wyrządzono mu szkodę niemajątkową, krzywdę.
Przykładami
szkody majątkowej są: uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia, straty
wynikłe z częściowej lub całkowitej utraty zdolności do pracy,
straty związane ze zwiększeniem się potrzeb poszkodowanego (np.
potrzeba zakupu sprzętu do rehabilitacji, lekarstw, opieki osoby
trzeciej), koszty nauki nowego zawodu, straty wynikłe z długotrwałej
niemożności zarobkowania (np. z powodu przedłużającego się leczenia
szpitalnego lub rehabilitacji). Najczęściej zdarzającymi się szkodami
są: usunięcie zdrowego zęba, zakażenie żółtaczką lub gronkowcem
złocistym, uszkodzenie strun głosowych, pozostawienie w jamie
brzusznej narzędzi, usunięcie jajników i macicy mimo braku wskazań
lekarskich (doprowadzenie do bezpłodności), itp.
Szkodą
niemajątkową czyli krzywdą są doznane cierpienia fizyczne i moralne;
w praktyce dotyczy to zazwyczaj sytuacji poddania pacjenta zabiegowi
bez jego zgody lub wywołania długotrwałego bólu.
Odpowiedzialność
za brak spodziewanego efektu
Są sytuacje, gdy odpowiedzialność lekarza jest uzależniona od
powstania określonego rezultatu, efektu, a ściślej rzecz biorąc
- od jego braku.
Co
do zasady lekarz jest zobowiązany działać z należytą starannością,
zgodnie z aktualną wiedzą medyczną, nie odpowiada więc za brak
określonego efektu. Nie musi wyleczyć chorego - a jedynie zrobić
wszystko, co w danej sytuacji jest możliwe. Bardzo rzadko można
wymagać od zabiegów lekarskich określonego efektu, a w razie nieuzyskania
go domagać się od lekarza zwrotu poniesionych kosztów i odszkodowania.
Przeważnie wystąpienia efektu możemy domagać się w przypadku wyrwania
zęba, założenia protez dentystycznych, zrobienia zastrzyku, usunięcia
blizn, zabiegów z zakresu chirurgii estetycznej. Ponadto w każdym
wypadku, gdy zgoda na zabieg została wyrażona pod wpływem zapewnień
lekarza, że osiągnie rezultat na jakim pacjentowi zależy, np.
chirurg plastyczny przedstawia zdjęcie lub rysunek piersi/nosa/ucha
po oferowanej przez niego operacji, nie uprzedzając, że w rzeczywistości
nie gwarantuje osiągnięcia danego efektu.
Podstawę
prawną roszczeń wnoszonych w powyższych sprawach stanowi art.471
k.c.
3.
W jakim czasie można dochodzić odszkodowania.
|
|
Dochodzenie roszczeń odszkodowawczych przez pacjenta jest ograniczone
w czasie.
Jeśli
szkoda wynikła z czynu niedozwolonego, to na dochodzenie roszczeń
pacjent ma 3 lata od dowiedzenia się o szkodzie i o osobie zobowiązanej
do jej naprawienia, o czym stanowi art. 442 §1 k.c.
Np.
osoba zarażona w szpitalu wirusowym zapaleniem wątroby, którą
o tym po wykonaniu badań zawiadomiono, ma na złożenie pozwu 3
lata od tej chwili. Pozew powinna wytoczyć przeciwko temu szpitalowi,
w którym doszło do zakażenia. Jeśli o zakażeniu dowie się w inny
sposób, np. dopiero po wystąpieniu objawów choroby, to trzyletni
termin biegnie od dnia ich ujawnienia się oraz od dowiedzenia
się, w którym szpitalu/placówce doszło do zakażenia.
Jednakże
roszczenie ulega przedawnieniu po upływie 10 lat od zdarzenia,
niezależnie od tego, kiedy pacjent dowiedział się o wystąpieniu
szkody i jej sprawcy, ani czy w ogóle udało mu się to ustalić.
Jeśli
szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, pacjent ma 10 lat na wystąpienie
z żądaniem odszkodowania, od dnia w którym popełniono przestępstwo,
bez względu na to, kiedy dowiedział się o osobie zobowiązanej
do naprawienia szkody. O powyższym stanowi art. 442 §2 k.c.
Pacjentowi
może być niekiedy trudno ocenić, czy może jeszcze dochodzić roszczeń
przed sądem, gdyż musi on wiedzieć czy to co go spotkało stanowiło
czyn niedozwolony, występek, czy zbrodnię. Najprościej rzecz ujmując
termin 10-letni będzie służył np. gdy lekarz ze swej winy spowoduje
śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na jego zdrowiu, gdy narazi
pacjenta na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub wykona
zabieg leczniczy bez zgody pacjenta.
4.
Kto może domagać się naprawienia szkody.
|
|
Uprawnienie
do domagania się rekompensaty przysługuje poszkodowanemu, a wypadku
gdy poszkodowany zmarł - jego rodzinie i osobom bliskim.
5.
Czego poszkodowany może się domagać od sprawcy szkody.
|
|
Poszkodowany
może domagać się od sprawcy szkody:
określonej
kwoty na pokrycie poniesionych kosztów leczenia, przygotowania
do nowego zawodu (art.444 §1 k.c.);
renty, gdy utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy
zarobkowej, albo zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły
widoki na przyszłość (art.444 §2 k.c.);
zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę (art.445 §1 k.c.);
Ponadto pacjent może na podstawie art.19a ustawy z dnia 30 sierpnia
1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 91, poz. 408)
w związku z art. 448 k.c. dochodzić zadośćuczynienia pieniężnego
m.in. za:
zawinione
ujawnienie danych zawartych w dokumentacji medycznej dotyczących
stanu jego zdrowia i sposobu leczenia oraz innych informacji o
nim (art.18 ust.2 ww. ustawy),
nieudostępnienie dokumentacji medycznej (art.18 ust.3 pkt.1 ww.
ustawy),
nieudzielenie świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom
wiedzy medycznej, a w sytuacji ograniczonych możliwości ich udzielenia
- za niezapewnienie korzystania z rzetelnej, opartej na kryteriach
medycznych procedury ustalającej kolejność dostępu do tych świadczeń
(art.19 ust.1 pkt.1 ww. ustawy)
nieinformowanie pacjenta o stanie jego zdrowia (art.19 ust.1 pkt.2
ww. ustawy)
udzielenie określonych świadczeń zdrowotnych bez jego zgody (art.19
ust.1 pkt.3 ww. ustawy)
nieposzanowanie jego intymności i godności w czasie udzielania
świadczeń (art.19 ust.1 pkt.4 ww. ustawy).
Inne osoby niż poszkodowany mogą domagać się od sprawcy szkody:
zwrotu
kosztów leczenia poszkodowanego i jego pogrzebu (art.446 §1 k.c.);
renty, jeżeli na zmarłym ciążył obowiązek alimentacyjny w stosunku
do nich lub zmarły dobrowolnie i stale dostarczał im środków utrzymania
(art. 446 §2 k.c.);
odszkodowania, jeżeli należą do najbliższej rodziny zmarłego,
a na skutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji
życiowej (art.446 §3 k.c.);
wpłacenia sumy pieniężnej na wskazany przez siebie cel społeczny,
w razie naruszenia prawa pacjenta do umierania w spokoju i godności
(art. 19a ust.2 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej w zw. z art.
448 k.c.).
6.
Kogo wskazać jako zobowiązanego do naprawienia szkody.
|
|
Gdy
do powstania szkody doszło przed 31 grudnia 1998 r. zobowiązanym
do jej naprawienia jest założyciel danej placówki np. Skarb Państwa,
w osobie wojewody, gmina, Minister Zdrowia, Minister Obrony Narodowej,
państwowa uczelnia medyczna lub przedsiębiorstwo państwowe PKP.
Po tej dacie część zakładów leczniczych przekształciła się w samodzielne
zakłady opieki zdrowotnej, które same odpowiadają za wyrządzone
szkody. Za nieprzekształcone jednostki nadal odpowiada organ założycielski,
do niego więc należy kierować roszczenia.
Ponadto
od 1 stycznia 1999 r. odpowiedzialność ponoszą niżej wymienione
podmioty:
-
samodzielny
zakład opieki zdrowotnej
Za wszelkie działania personelu medycznego na terenie tych zakładów
odpowiada ten zakład. A więc pacjent wskazuje jako pozwanego dany
szpital, a nie konkretnego lekarza. niepubliczny zakład leczniczyJeżeli
szkoda powstała w wyniku leczenia w prywatnym szpitalu, klinice,
centrum medycznym, należy wystąpić z roszczeniami przeciwko tej
placówce.
-
lekarz
wykonujący prywatna praktykę
Jako pozwanego należy wskazać lekarza prowadzącego prywatny gabinet
zarówno wtedy, gdy to on ˇle wykonał usługę, jak i gdy wina leży
po stronie personelu, który zatrudnia. Lekarz nie może zwolnić
się od odpowiedzialności dowodząc, że zatrudnione osoby mają wysokie
kwalifikacje zawodowe, co potwierdzają dyplomy.
-
spółdzielnia
lekarska
Jeżeli do wyrządzenia szkody doszło w wyniku pracy lekarzy, pielęgniarek
lub personelu laboratorium zatrudnionych w spółdzielni lekarskiej,
to do niej kierować należy wszelkie roszczenia
-
Kasa
Chorych
Jako pozwanego należy wskazać Kasę Chorych, gdy pacjent poniósł
szkodę w wyniku:
wadliwej organizacji świadczenia usług medycznych, w tym: zawarcia
umowy z placówką świadczącą usługi poniżej ustalonego standardu
(czyli gdy udzielana pomoc nie odpowiada aktualnej wiedzy i praktyce
medycznej);
zakontraktowania niewystarczającej liczby podmiotów i placówek
medycznych udzielających świadczeń zdrowotnych (np. Kasa Chorych
podpisała umowy ze zbyt małą liczbą gabinetów stomatologicznych,
co powoduje długie oczekiwanie na wykonanie usługi);
niewykupienia dostatecznej liczby świadczeń medycznych (np. Kasa
Chorych opłaciła dializę dla 200 chorych, a na danym terenie potrzebuje
jej 300 osób);
nieprzekazania odpowiedniej ilości środków finansowych na zakup
lub modernizację wyposażenia technicznego placówek (np. wykonywanie
badań USG przestarzałymi aparatami, które z powodów technicznych
nie są w stanie wykazać istniejących zmian chorobowych).
Kasa Chorych odpowiada zatem za niesprawne funkcjonowanie organizacji
opieki zdrowotnej wynikłe z niewłaściwego wyboru świadczeniodawców
i za brak kontroli oraz nadzoru nad prawidłowym wykonywaniem zakontraktowanych
świadczeń. Jednakże w praktyce bardzo rzadko można udowodnić Kasie
Chorych błędny wybór świadczeniodawców, czyli szpitali, ambulatoriów,
itp. Kasa Chorych z łatwością zwolni się od odpowiedzialności
za wybór szpitala zatrudniającego lekarzy, co do których pracy
istnieją poważne zastrzeżenia. Wystarczy, że wykaże iż wybrała
szpital zatrudniający osoby posiadające wymagane kwalifikacje
formalne do wykonywania zawodu (np. dyplom ukończenia studiów
medycznych, specjalizację). Kasa Chorych poniosłaby odpowiedzialność
jedynie wtedy, gdyby zawarła umowę np.:
-
z placówką, której część personelu medycznego została ukarana
przez sąd lekarski czy sąd karny;
-
z placówką, w której dochodzi notorycznie do zakażeń pacjentów
żółtaczką, gronkowcem złocistym czy wirusowym zapaleniem wątroby
typu B.
Z
powyższych powodów, zamiast przeciwko Kasie Chorych, najlepiej
wystąpić z roszczeniami bezpośrednio przeciw danej placówce leczniczej,
która nierzetelnie świadczyła poszkodowanemu pomoc medyczną, albo
jej odmówiła.
Wykazanie
przez poszkodowanego pacjenta złego funkcjonowania lub organizacji
usług przez Kasę Chorych nie jest wystarczające do otrzymania
odszkodowania. Aby uzyskać odszkodowanie pacjent musi dowieść
przed sądem nie tylko nieprawidłowości działania systemu opieki
zdrowotnej na terenie danej Kasy Chorych, ale przede wszystkim,
że szkoda przez niego poniesiona jest wynikiem tych nieprawidłowości.
7.
Do którego sądu należy złożyć pozew.
|
|
Pozew
składa się do sądu rejonowego albo do sądu okręgowego, w zależności
od wysokości żądanego odszkodowania. Jeżeli występuje się o kwotę
powyżej 30 tysięcy złotych w formie jednorazowej rekompensaty
lub renty za okres 12 miesięcy - pozew trzeba złożyć do sądu okręgowego.
Jeśli szkodę pacjent ocenia na sumę mniejszą niż 30 tysięcy złotych,
pozew powinien złożyć do sądu rejonowego.
Powództwo
należy wytoczyć przed sądem, w którego okręgu ma siedzibę pozwany
czyli szpital, lub wg miejsca zamieszkania lekarza prowadzącego
prywatny gabinet.
Jeżeli
jednak pozew zostanie złożony w sądzie niewłaściwym, sąd ten zobowiązany
jest przekazać pozew sądowi właściwemu, o czym powód zostanie
poinformowany.
8.
Czy można dokonywać zmian w złożonym w sądzie pozwie.
|
|
Zmiany
w treści pozwu są dopuszczalne, ale zasadniczo jedynie takie,
które nie powodują zmiany właściwości sądu np. doprecyzowanie
żądań, wskazanie podmiotu odpowiedzialnego za szkodę solidarnie
z pozwanym, modyfikacja żądanej kwoty odszkodowania, wystąpienie
z nowym żądaniem obok lub w miejsce dotychczasowego. W niektórych
przypadkach związanych z dokonanymi zmianami sąd rejonowy zobowiązany
będzie przekazać sprawę sądowi okręgowemu, który dla zmienionego
powództwa będzie rzeczowo i miejscowo właściwy.
9.
Czy można wycofać złożony pozew.
|
|
Aż
do rozpoczęcia rozprawy mogą Państwo wycofać pozew bez zgody pozwanego.
Po rozpoczęciu rozprawy - aż do wydania wyroku - tylko za jego
zgodą, chyba że z cofnięciem pozwu połączone jest zrzeczenie się
roszczenia. Cofnięcie pozwu czy zrzeczenie się roszczenia podlegają
ocenie sądu, który może czynności te uznać za niedopuszczalne,
gdy w jego ocenie są sprzeczne z prawem, niezgodne z zasadami
współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa.
W
szczególności cofnięcie pozwu ze zrzeczeniem się roszczenia ma
miejsce, gdy między stronami dojdzie do zawarcia ugody. Do ugody
zwykle dochodzi, gdy w toku postępowania staje się wysoce prawdopodobne,
że żądania powoda zostaną uznane przez sąd. Zwykle w takim przypadku
strony w drodze wzajemnych ustępstw ustalają sposób naprawienia
szkody lub wysokość odszkodowania.
10. Co należy napisać w pozwie.
|
|
-
oznaczyć
sąd (postępując zgodnie z instrukcjami z pytania "Do jakiego
sądu złożyć pozew ?");
-
wskazać
powoda (podać swoje imię i nazwisko oraz miejsce zamieszkania);
-
wskazać,
kto jest pozwanym (podać nazwę szpitala lub nazwisko lekarza,
oraz siedzibę bądź adres);
-
pismo
zatytułować jako "pozew";
-
podać
wartość przedmiotu sporu (żądaną kwotę);
-
przytoczyć
okoliczności faktyczne uzasadniające zgłaszane żądania (tzn. opisać
krótko i rzeczowo co się stało, jakie zaistniały nieprawidłowości,
na czym polega szkoda poniesiona przez pacjenta); w miarę możliwości
wskazać dowody na poparcie przytaczanych twierdzeń;
-
ewentualnie
złożyć wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych i/lub ustanowienie
adwokata z urzędu;
-
dołączyć
wniosek o zabezpieczenie powództwa;
-
wymienić
składane załączniki;
-
złożyć
podpis.
Jeśli powód nie zdecyduje się czekać na podjęcie działań przez
adwokata z urzędu, może od razu w pozwie zgłosić wniosek o ustanowienie
biegłych sądowych - lekarzy specjalistów. Będzie to konieczne
np. w przypadku porodu nieprawidłowo nadzorowanego, w wyniku którego
dziecko (np. zaplątane w pępowinę lub ˇle ułożone) doznało kalectwa
(np. dziecięcego porażenia mózgowego); dla oceny przyczyn powstania
określonej niesprawności; dla wykazania, że diagnoza lub przebieg
leczenia były nieprawidłowe; dla określenia trwałości następstw
i/lub stopnia uszczerbku na zdrowiu.
W
sprawach dotyczących błędu medycznego, dla oceny jego skutków,
przeważnie powołuje się biegłych sądowych. Ich opinia, w praktyce,
decyduje o tym, czy to co zdarzyło się pacjentowi było błędem,
zaniedbaniem lekarza, czy też nikt nie ponosi za to winy, i nie
można było temu zapobiec.
Bardzo
często sąd powołując biegłych nie sprawdza, czy nie pozostają
oni w stosunkach koleżeńskich z pozwanym lekarzem lub czy nie
współpracują ze sobą. W takiej sytuacji trudno liczyć na rzetelną
opinię. Dlatego zazwyczaj wskazane jest domaganie się powołania
biegłych z innego miasta lub innego ośrodka naukowego. Jeśli zdarzy
się, że powołany biegły jest powiązany w jakiś sposób z pozywanym
lekarzem albo pracuje w pozywanym szpitalu - można domagać się
jego wyłączenia ze sprawy lub kwestionować wiarygodność jego opinii.
Można
też wnioskować, aby sąd powołał jeszcze innych biegłych, jeśli
dotychczasowe opinie nie są wyczerpujące.
Pamiętać
należy, że w procesie cywilnym obowiązek udowodnienia faktów,
z którymi wiąże się dochodzone roszczenie spoczywa na powodzie.
Będzie on musiał udowodnić, że np. do zdarzenia doszło w szpitalu,
który pozywa; odpowiedzialnym jest lekarz, którego wskazuje; w
wyniku tego zdarzenia powstała określona szkoda. W udowadnianiu
przytaczanych twierdzeń pomocni będą m.in. biegli i świadkowie.
Dlatego też dobrze byłoby skontaktować się ze świadkami wydarzeń
np. innymi pacjentami, którzy leżeli z powodem na sali, pielęgniarkami,
salowymi - w celu ustalenia czy ich zeznania w sądzie mogłyby
pomóc.
Aby
udowodnić zakres materialny poniesionej szkody należy zbierać
rachunki za leki, rehabilitację, wykonane na własny rachunek badania
lub odbyte wizyty lekarskie, za zakup sprzętu, dojazdy do/ze szpitala
czy przychodni, itp. Zakres szkody w przypadku doznania kalectwa
czy długotrwałej choroby ocenią biegli powołani na wniosek powoda
lub strony pozwanej albo inicjatywy sądu.
Pozew
wraz załącznikami należy złożyć do sądu w dwóch egzemplarzach.
Na swoim - 3 egzemplarzu należy uzyskać pokwitowanie Biura Podawczego.
Można też dwa egzemplarze pozwu wysłać na adres sądu listem poleconym,
zachowując jako dowód wniesienia, pocztowe pokwitowanie jego nadania.
Dokumentacja
medyczna
Przed przystąpieniem do pisania pozwu dobrze jest zgromadzić dokumentację
medyczną z przebiegu choroby. W razie trudności z otrzymaniem
jej kopii, pacjent może powołać się na obowiązek udostępnienia
dokumentacji wynikający z art.18 ust.3 pkt.1 ustawy o zakładach
opieki zdrowotnej. Wskazane jest uważne przeczytanie karty przebiegu
leczenia, ponieważ często brakuje w niej wyników niektórych badań,
pojawiają się zapisy o badaniach, którym nigdy pacjenta nie poddawano,
itp.
Dokumentacja
medyczna z pobytu pacjenta w zakładzie opieki zdrowotnej dzieli
się na:
-
dokumentację
indywidualną wewnętrzną, np. historia choroby;
-
indywidualną
zewnętrzną, np. karta informacyjna, skierowanie do szpitala, zaświadczenie.
Dokumentacja
indywidualna zewnętrzna jest wydawana pacjentowi, gdy opuszcza
szpital. Jednak w interesie pacjenta jest zapoznanie się z dokumentacją
wewnętrzną, która zazwyczaj zawiera dokładniejsze dane niż dokumentacja
zewnętrzna. Jak wyżej wspomniano, zakład opieki zdrowotnej ma
obowiązek udostępnić pacjentowi jego dokumentację. Słowo "udostępnić"
użyte w ustawie o zakładach opieki zdrowotnej nie zostało zdefiniowane,
a zatem nie wiadomo, czy szpital ma obowiązek jedynie pokazać
ją pacjentowi na miejscu, czy sporządzić kserokopię. Najczęściej
zdarza się, że administracja szpitala interpretuje zapis ustawowy
w sposób niekorzystny dla pacjenta.
Kolejną
kwestią drażliwą dotyczącą dokumentacji jest brak dostępu do niej
przez osoby najbliższe pacjentowi. Często zdarza się, że rodzina
zmarłego chorego pragnie odtworzyć ostatnie jego chwile, upewnić
się, że personel medyczny zrobił wszystko, aby go ratować.
Z
ustawy o zakładach opieki zdrowotnej wynika, że dokumentację medyczną
udostępnia się:
-
pacjentowi,
jego przedstawicielowi ustawowemu lub osobie przez niego upoważnionej;
-
zakładom
opieki zdrowotnej, lekarzom w celu zapewnienia ciągłości usług
medycznych;
-
Ministrowi
Zdrowia, sądom, prokuratorom, rzecznikowi odpowiedzialności zawodowej
w związku z prowadzonym postępowaniem;
-
organom
rentowym, ubezpieczeniowym oraz zespołom orzekającym o stopniu
niepełnosprawności.
A
zatem jeśli zmarł pacjent pełnoletni, nieubezwłasnowolniony, który
nie pozostawił pisemnego upoważnienia do wglądu w jego historię
choroby - to jego rodzinie nie zostaną wydane dokumenty.
Jeśli
zmarło dziecko niepełnoletnie lub osoba pełnoletnia ale ubezwłasnowolniona
- to rodzice (przedstawiciele ustawowi) mogą skutecznie domagać
się wydania im dokumentacji.
W
związku z powyższym należy pamiętać, aby wnosząc sprawę do sądu
lub zawiadamiając prokuraturę, wnioskować o pilne zabezpieczenie
dokumentacji medycznej.
Dla
pacjenta ważna jest także informacja kto prowadzi dokumentację
medyczną, szczególnie, gdy coraz częściej korzysta się z usług
lekarzy praktykujących prywatnie lub spółdzielni lekarskich.
Do
Stowarzyszenia trafiają osoby, które np. korzystały prywatnie
z usług dentysty i nie będąc zadowolone z jakości usługi (lub
gdy wyrządzono im szkodę) chciałyby dochodzić zwrotu pieniędzy.
Czasami okazuje się, że dentysta wypiera się wykonania usługi,
a gdy nie prowadził on dokumentacji medycznej, to udowodnienie
mu, że usługę wykonano w jego gabinecie będzie trudniejsze (tym
bardziej, gdy nie wystawił rachunku, co jest nagminną praktyką).
Należy
podkreślić, że nieprowadzenie przez lekarza dokumentacji medycznej
jest sprzeczne z ustawą o zawodzie lekarza i Kodeksem Etyki Zawodowej
oraz stanowi przewinienie zawodowe, nawet jeśli pacjent nie poniósł
z tego tytułu szkody (o odpowiedzialności zawodowej lekarza szerzej
w Rozdziale III o postępowaniu przed sądem lekarskim i sądem pielęgniarskim).
11.
Kto może zostać zwolniony od kosztów sądowych.
|
|
Osoba, która złoży oświadczenie, że nie jest w stanie ponieść
kosztów sądowych bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie
i swojej rodziny, może przez sąd zostać zwolniona od ich poniesienia.
Druki takich oświadczeń są dostępne w sądach, ale w razie ich
braku powód musi opisać swój stan majątkowy (np. czy posiada samochód,
mieszkanie własnościowe), jakie ma ˇródła dochodów i podać ich
wysokość (załączyć kopię odcinka emerytury, renty, zaświadczenie
z urzędu skarbowego lub opieki społecznej), podać stan rodzinny
(czy ma niepełnoletnie dzieci lub inne osoby na utrzymaniu).
Sąd
może zarządzić stosowne dochodzenie, jeżeli na podstawie okoliczności
sprawy lub oświadczeń strony przeciwnej poweˇmie wątpliwości co
do istotnego stanu majątkowego osoby domagającej się zwolnienia
od kosztów.
12.
Komu przysługuje adwokat z urzędu.
|
|
Powodowi
zwolnionemu od kosztów sądowych w całości lub części, sąd ustanowi
adwokata z urzędu, jeśli jego udział w sprawie uzna za potrzebny.
Wydaje
się, że w sprawach o ustalenie odpowiedzialności za błąd medyczny
i jego skutki - z istoty swej bardzo trudnych - sąd skłonny będzie
ustanowić adwokata.
|
