Komisje do orzekania o błędach lekarskich - informacja konferencji z okazji Światowego Dnia Chorego 2011 roku

Nowelizowana ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta zakłada powołanie Komisji do orzekania o błędach medycznych ( niekorzystnych zdarzeniach ). Komisja będzie miała w ciągu 3 miesięcy stwierdzić czy szkoda przy leczeniu powstała na skutek działań niezgodnych z wiedzą medyczną.
Jeśli zostanie to stwierdzone, zrzekając się prawa do wystąpienia o odszkodowanie na drodze sądowej, poszkodowany uzyskać ma ograniczone odszkodowanie ( do 100 tys. zł -uszczerbek na zdrowiu, do 300 tys. zł. -śmierć ).

- Ograniczenie wysokości odszkodowań uzasadniane jest analogią do skandynawskiego systemu ubezpieczeń społecznych od złych skutków leczenia, bez obowiązku dowodzenia winy.
- Konieczność utworzenia specjalnych komisji, uzasadniana jest przewlekłością prowadzonych postępowań przed Sądami Powszechnymi w sprawach o błędy lekarskie.

Stowarzyszenie Primum Non Nocere ocenia to rozwiązanie, jako niedobre, zaś uzasadnienia jest wprowadzające w błąd:

1/ Jeśli na wzór skandynawskiego ubezpieczenia od złych skutków leczenia, ogranicza się wysokości odszkodowań, to ograniczenia te powinny dotyczyć tych samych sytuacji, co w państwach skandynawskich. Tu dostępne jest tłumaczenie treści jednej z ustaw skandynawskich.
W państwach skandynawskich są to środki dla tych, którzy ucierpieli na skutek niewłasciwego leczenia, a nie są w stanie dowieść winy za spowodowanie szkody ( metodom ukrywania błędów medycznych można poświęcić odrębną publikacje ). Jako kryterium przyzniania odszkodowania przyjmuje się, iż szkoda nie powinna była nastąpić, gdyby leczenie prowadzono właściwie ( art.6 pkt .1 ustawy ).

W Polsce zaś mają być to środki dla tych którzy dowiodą że szkoda nastąpiła w wyniku działań prowadzonych z naruszeniem wiedzy medycznej. Są to więc kryteria b. podobne do tych, które obowiązują w zwykłym postępowaniu odszkodowawczym przed Sądem.

System skandynawski dał środki na życie i ratowanie zdrowia tym, którzy ucierpieli na skutek złego leczenia, a których sprawy wcześniej oddalano, bo np. nie dało się ustalić winnego.

W Szwecji:
- W wyniku wprowadzenia tego systemu, ilość osób otrzymujących każdego roku odszkodowania wzrosła z kilkudziesięciu, które wcześniej uzyskiwały je w sądzie, do ok. 4000 osób/rocznie
- starczy, iż szkoda najprawdopodobniej nastąpiła przy leczeniu, a nie powinna była nastąpić ( art.6 pkt.1 ustawy ).

W Polsce:
- aby Sąd uznał pozew za zasadny trzeba zgodnie z Kodeksem Cywilnym dowieść, że szkoda jest zawiniona przez pozwanego;
- powoływane komisje będą natomiast miały ustalić, że miały miejsce działania niezgodnie z wiedzą medyczną, które spowodowały szkodę ( art. 67 i ust.1 nowelizowanej ustawy ).
Tak wiec sąd jak i komisja musza zostać przekonane że szkoda powstała na skutek naruszenia określonej procedury czy zasady wiedzy medycznej.

Różnica w kryteriach przyznawania odszkodowań pomiędzy postępowaniem sądowym i Komisji prawie żadna, natomiast kolkosalna w stosunku do krteriów państw skandynawskich.

Dla przykładu: np. kilka tygodni po zabiegu artroskopii pacjent, który wcześniej był zdrów, jest zarażony wirusowym zapaleniem wątroby.
U nas będzie się ustalać, czy przy leczeniu naruszono zasady wiedzy medycznej. Będzie się sprawdzać czy stosowano jednorazowe igły, strzykawki, jak ustawione były parametry urządzenia do sterylizacji sprzętu, czy sala zabiegowa była właściwie odkażana pomiędzy kolejnymi pacjentami itd. Sprawdzanie to sprowadzi się do przejrzenia dokumentów i przesłuchania pracowników, z których każdy może oświadczy, iż nie naruszył ani zasad wiedzy, ani procedur. Często nie da się, więc ustalić czy i jaką zasadę wiedzy medycznej naruszono. W takiej sytuacji, mimo wirusowego zapalenie wątroby, komisja nie ustali, że naruszono zasady wiedzy medycznej.

W systemie ubezpieczeniowym państw skandynawskich, kryterium jest proste:
 wirusowe zapalenie wątroby najprawdopodobniej nastąpiło przy artroskopii, a nie powinno było nastąpić po właściwie przeprowadzonym takim zabiegu.

Ubezpieczeniowy systemie skandynawski ma charakter ubezpieczeń społecznych, jesli powstała ewidentna szkoda powstała przy leczeniu, a trudno jest udowodnić winę lub nie można jednoznacznie ustalić sprawcy. Ogranicza się tam wysokość odszkodowań, bo jest to system zabezpieczeń socjalnych, którego ciężar ponosi całe społeczeństwo. W Polce zaś wprowadza się postępowanie ograniczające wysokość odszkodowania, mimo iż dla jego przyznania, wymaga się ustalenia jak doprowadzono do powstania szkody.

2/ Uzasadnianie opieszałym działaniem sądów, powoływania innych ciał niż sąd, tj. komisji dla orzekania o błędach czy niekorzystnych zdarzeniach medycznych, pozbawione jest sensu. Z tej przyczyny, że komisje te mają orzekać wedle podobnych kryteriów, co sądy. Jeśli organa Wymiaru Sprawiedliwości działają opieszale w sprawach o błędy lekarskie, to należy usprawniać ich działanie, tak by działały sprawnie, a nie powoływać para - sądy dające pseudo - odszkodowania;

3/ W odróżnieniu od wprowadzanego prawa w Polsce  ( art. 67k. ust.6 ), skorzystanie z ubezpieczenia od złych następstw leczenia, w państwach skandynawskich nie zamyka drogi do występowania o odszkodowanie na drodze sądowej.
Tam w przypadku dowiedzenia winy sprawcy, zostanie zasądzone odszkodowanie, które po prostu będzie pomniejszone o wcześniej otrzymane środki ( art. 20 skandynawskiej ustawy )

Jeśli władze chcą pomóc poszkodowanym na skutek złego leczenia, gdy winnego za spowodowanie szkody ustalić się nie da, to należy w nowelizowanej ustawie wprowadzić kryteria przyznawania odszkodowań, takie jak w systemie skandynawskim. Komisje winny zajmować się sprawdzaniem czy " szkoda najprawdopodobniej nastąpiła przy leczeniu i czy mogła czy też, nie powinna była nastąpić gdyby leczenie było prowadzone właściwie", a nie szukać naruszenia
zasad wiedzy medycznej, czyli działać jak sądy powszechne.


Przypominamy ponadto iż Kongres Stowarzyszenia w 2009 roku apelował do władz i Stowarzyszenie apeluje nadal o :

1/ utworzenie programu pomocy medycznej dla osób które ucierpiały na skutek błędów i wypadków medycznych. Uchwała Kongresu

2/ zmiany zasad dowodzenia przed sądami powszechnymi w sprawach o błąd lekarski, tak by ciężar dowodu ( winy lub braku winy przy powstaniu szkody) został rozłożony na obie strony. Uchwała Kongresu

3/ odstąpienie od obciążania kosztami sądowymi poszkodowanych, gdy pozew zostaje oddalony, bo sprawa winy nie została rozstrzygnięta i nie udało się ustalić czy szkoda jest  zawiniona przez sprawcę czy też nie jest.Uchwała Kongresu


W przyszłym tygodniu minister zdrowia Pani Ewa Kopacz prawdopodobnie przyjmie  honorowego przewodniczącego Stowarzyszenia, dla przedyskutowania ewentualnych zmian sytuacji poszkodowanych po wprowadzeniu nowelizowanej ustawy jak i naszych zastrzeżeń wobec tej nowelizacji.

dr Adam Sandauer
honorowy przewodniczący Stowarzyszenia

Zbigniew Dudko
przewodniczący Stowarzyszenia

Białystok, 11 lutego 2011 r.